توفيق الصايغ - " القصيدة: ك ".. ترجمة إلى الكردية: إبراهيم محمود

أن نقرأ " القصيدة: ك لتوفيق الصايغ " 1923- 1971 " هو أن نستدعي قضيته ويا لها من قضية عسيرة الهضم، معقَّدة ومثيرة. إنها قضية الصايغ نظيرة " قضية " كافكا، فلا تعود مجرد قصيدة وهي تمتد في الاتجاهات كافة، وهي تجدد روحها أو تتجدد بميكانيزم الروح الذاتية الدفع فيها، متعدية زمكانها، فلا تعود محصورة بتاريخ كتابتها أو نشرها، وبيننا وبين رحيله وهو ملبَّس بتهم شتى أكثر من مسافة عقود زمنية جهة وطأة التجريم.
لن أطيل الكلام، إنما أقول: حسبي أن أترجمها إلى الكردي مغامراً في الترجمة، ساعياً ما وسعني الجهد إلى الحفاظ على حيويتها، فضائيتها وهي مشبعة برائحة " أربعاء الرماد " التي أحبّها الصايغ بدمغتها الإليوتية لعله تبصَّر فيها صورة عميقة لتراجيدياه الذاتية والتاريخية.
لقد أمضيت نهاراً وأنا أحاول محاورة " كافية " الصايغ، وهأنذا أعيدها صحبة توأمة لغوية أخرى تتداخل معها، وتزيد في حدودها الدلالية عمقاً وامتداداً إلى الأمام.
يأتي النص المترجَم، ومن بعده النص المتخم بالشعر لتوفيق الصايغ :



Tewfîq Sayix : Helbesta " K ", werger ji erebî: Brahîm Mehmûd, malpera Entolojiya


Na na ne li vire
Sapûtik ê kildayî bandike
Û wêne daliqandîne daku dîwar binixumînin
Nekubixemlînin
Û komên dwê wêneyan dinixwimînin
" ne li vire "
Şikefta kerr diqîre
Û peyalên erzan xirrêxirin
Û çavên westayî yên ku ta dwê nabînin
Û devên ku dibawişkin bê dawî
Eger ne ji westanidina di bawişkbûnê de ba
Û tiliyên ku xwîna wa zuha bûye
Hemî ji te re dibêjin
Malçira li ser qeraxê
Dengderên dengan li kolanan digerin
Li ser gwîzan lêdidin
" Na na ne li vire "
Lê tê vegerî û vegerî
Tê bazdî, neku baran
Diherike
Pişt guhê te
Û li aliyên bêvla te
Û wê avgirbiba li ser serê te
Eger mûw in li ser bidîtina
Navde bêhinvedan bikira
Û neku zaboqên
Ku pêlava te bê panî hiştine
Dirêjin dikulin
Û serme derdora çavên te du êxleyan nîgardike
Bê pîrozî:
Tu dibezî çiku pêşî
Pêdiviya wan bi avgirkirîntirê re ye
Û kor ji yê kor du çav in
Û mala sêwî sêwîxane ye
Tu dibezî tirsa ku tu dereng bighê
Piştî ku asîman dergehê xwe bigrî
Û tê armeyekê tîb belbûyî bibînî:
"ne li vire "
Û tê rone bendewarbî
Û ji hemi layan tê dengbikî
" Ne li vire "
Û tê ji çi kesên drdora te bibêjî
" Na na ne li vire "
Û wê ronên bendewarbin
Û tê rone bendewarbî
Û tê bibezî
Çiku li were
Dostên te neyarên te
Û tu hinekan nasnakî
Û tu dixawzî û dixwazin ku tu yê din nenaskiriba
We bi hevdicivîne
Kesê we hizir dikir ku hûn hemî ew naskirî
Û ne diyarbû
Û li ser rwên wesîmên nediyariya xwe hêlaye
Û hon hiştin bendewar
Îca bi wan re rune, bendewar be
Tê rojan bijimêre
Ne li ser tiliyan
Li ser nalînan li ser birînkirinan
Li ser şewatên xwînê û dil û dammar
Û tê nêrînên xweyî dirêj qutbikî
Û timtimatinênteyî jihevbela
Daku di duwa stûrî êşdar de binêrî
Bi çavbîniya di her kêliyekê de
Ku tu ji nav pêçanên wê vexwendindikî
Kevokek zimanê agirekî nuh
Û jiyanek û vegerek fedîkariyek
Û tu bendewar dibî
Gelî dergeh asêkirî eger min bikariba
Dike bi pîjikan biçînim
Rojnamê biqetînim
Û xwesteka rojnameyan û şîr têkdanbikim
Ez lingên xwe girêdim:
Gavên ji pişt ve dirêjin
Û ezê di tarîtiya xeniqî de biçinim
Steyrikek du steyrik
Di min de dibiriqînin
Wek biriqandina dinanê min ser girekî pîroz
Eger bikarîba
Min biçinya herdû biçinyana
Û mine ji hemî steyrikan rwê xwe dageranda
Û mine pişta xwe bida roj û heyvê
Û minê hestnekiya bi tiliyan bi dar
Û ne qêrîna min bi dûv lîstokek şikestî biketa
Û ne min germ dikir daku ji srgunê çenkbûma
Û ne min sûndixwar ku hîna sêvê nenasim
Û minê li tometên jinekê guhdarî bikira
Eger min bikarîba wan biçinya
Te bawerdikirî ji wan, welatê min yê windayî ku
Ez dihêm warê wî di şevbihêrkan de
Şev dû şev?
Te bawerdikirî, dema bêgunehiya çak
Dema hêvîtiyê û gavavêtin ber berzbûnê de
Dema dana jiberkirina yektenahî û zariyê?
Eger min bikariba
Tenha eger min bikariba
Ez carek dun windabûma
Di tarîtiya teyî dolmen
Wa por reşê
Ku tenahî aramiye
Û veqetandin gihîştine
Ez di bin sîbera dara lihevpêçayî de
Xwe bi sîber dikim di çavan de mijûl dibim
Û dilopan dirijînim
Keskayê diyardike diparzinîne
Û ez zarok û xuşk û heval diînim û serî li ser mile min
Û dev aloz vedughêz
Û herdû dest gander in ser destên nimêjdikin?
Deryê xwe digrim
Ez li hêviya xwe mandel dibim
Û hewl didim, serên tilyame ez
Daku steyrik du steyirikên xwe biçinim
Ez kaxezên xweyî diravî şîn û kesk hûrhûrdikim
Li her layî belavdikim
Bi tiliyên xweyî hevgirtî
Li ser du kaxezên nîv rizyayî
Diravgeh wan reddikin
Ji welatên avêtî
Û erdnîgariyê jibîrvekiriye
Bê dengiyê qêrîna min jihevbelakir
Û min pencer di şevan de girtin,
Û bilindbûn li ser qerebalixa bangînan
Û ez di nav ereban de vedizyam
Bi lavên xwe bê hedan bi dûv te dikivim
Ez wê bê sistbûn dubaredikim:
Û wê çawa bibe ji min eger ji perda guhên te qukirî
Û te tiştek di min de nehêlaye ku te ne qulkirî?
Tu tenha dikarî tu tenha
Ezê bême te tenha bi pirsa
Mezinî dawî
Ez devê xwe navekim
Ez nema guhên te bi şûn de an kabokên xwe bi tozdikim
Tu her dema ku dostên min pîlan li ser te û min dikirin
Û nîşan komdikirin ji her layî
Kerrbûna wan gef li min kirin ne ji te ba
Wê serên tiliyên serxweş xwe bi te pêçayî
Û tenazî kirin: " û tu biavbûyî
Bi derya hingivtinan û têkçûnê
Kanî evîndar,
te bersiv da di guhê min da,
tu bilindayanên ku avakirin dirûxîne:
ew heztedike hezkirina ku tu dibînî
di bahozan û di hênikyê da
li ser bedavan diçenge
dilukume û hişyar dibe çav vekirî û fireh
Te dinixumîne her dem
Û te diparêze û xwe diavêje himêza te
Timî –zîrek- bi berdewamiya wê ya berdewam:
Û ez bêzar dibim, guman dikî ez heztebikim weku tu hezxwebikî "
Min koşka teyî girs avakir
Û min jiyanek û berhemek û paşerojek avakir
Li ser vî kevrê tenê
Ma ne gerek te biparaste
Weku lat kêleyên te diparêze
Û kevir yekeme û kêle pirr in?
Û an koşka te li ser min hilweşiya te li ser min pêşinyarkirî
Kavilên te yên din, dane ji dêvla birbbûna te:
Yê danayê xunavek û biriyên lehiyan
Weku tu nizanî
Ku daneyên te gemarene
Û koşka te ji deste çû
Û ezê çawa îro bême dev te, bêje min,
Û li ku ezê berê xwe dime te,
Û rêberê min yê bêhempa rezone mine
Ji te re û ji bo beçên te û bejayan
Xwe li min û te dane mandelê
Û mask rû veşart
Û hezkirina wê
Tu dizanî tu dizanî
Çi ji evîna wê maye?
Û bi çi bersiva pêlanbazan bidim
Li ser te û li ser min, îro, û tê bi çi bersivê bidî?
Û bi çi ezê bi te bême girêdan bi şûn de
Û serên tiliyên min û tilî hatine jêkirin ta bazinêdest/
Bi hawar min ve we re, û ezê bême hawara te
Ez li ser keviyekê me?
Ne tenha ez li ser keviyekê me

توفيق الصايغ: القصيدة " ك "، الترجمة إلى الكردية مع التقديم: ابراهيم محمود
أن نقرأ " القصيدة ك " لتوفيق الصايغ " 1923- 1971 " هو أن نستدعي قضيته ويا لها من قضية عسيرة الهضم، معقَّدة ومثيرة. إنها قضية الصايغ نظيرة " قضية " كافكا، فلا تعود مجرد قصيدة وهي تمتد في الاتجاهات كافة، وهي تجدد روحها أو تتجدد بميكانيزم الروح الذاتية الدفع فيها، متعدية زمكانها، فلا تعود محصورة بتاريخ كتابتها أو نشرها، وبيننا وبين رحيله وهو ملبَّس بتهم شتى أكثر من مسافة عقود زمنية جهة وطأة التجريم.
لن أطيل الكلام، إنما أقول: حسبي أن أترجمها إلى الكردي مغامراً في الترجمة، ساعياً ما وسعني الجهد إلى الحفاظ على حيويتها، فضائيتها وهي مشبعة برائحة " أربعاء الرماد " التي أحبّها الصايغ بدمغتها الإليوتية لعله تبصَّر فيها صورة عميقة لتراجيدياه الذاتية والتاريخية.
لقد أمضيت نهاراً وأنا أحاول محاورة " كافية " الصايغ، وهأنذا أعيدها صحبة توأمة لغوية أخرى تتداخل معها، وتزيد في حدودها الدلالية عمقاً وامتداداً إلى الأمام.


لا لا ليس هنا
يهتفُ السَّقفُ المكحّلُ
والصورُ معلقةً لتغطّيَ الجدران
لا لتزيِّنها
وأكداسُ الدخان تغطّي الصور
" ليس هنا "
تصرخ المغارة البكماءُ
وتُقرقع الأكؤسُ الرخيصة
والعيون المتعبة التي لا ترى حتى الدخان
والأفواهُ التي لَتتثاءبُ بلا انقطاعٍ
لولا ما في التثاؤب من جهد
والأصابع التي جفَّت دِماها
فتعلَّقت من قبل أن تصلَ الموائدَ
كلّها تقول لكَ
مناراتٍ على الشاطي
مكبِّراتِ أصواتٍ تجوب الشوارعَ
ضارباتٍ على الشيفرة:
" لا لا ليس هنا "،
وتجلس قربكَ تنتظر
لكنك تعود وتعود
تركض، لا لأن المطرَ
ينسابُ خلفَ أذنيكَ
وعلى جانبَيْ أنفكَ
وكان ليستنقعُ على رأسك
لو أنه ألفى عليه شُعيراتٍ
يرتاح بينها
ولا لأن الأزقّةَ
التي تركتْ حذاءكَ بلا نعلٍ
طويلاتٌ يتعرّجنَ
والبردَ يرسم حولَ عينيكَ هالتينِ
من غير قداسة:
تركض لأنَّ البرغشَ
بحاجةٍ للأسنّ
والضريرَ للضرير عينانِ
وبيتَ اليتيمِ الميتمُ
تركض خشية أن تصل متأخراً
بعدَ أن يُغلق بابُ السماء
وتلقى اللافتةَ بارزةَ الحروف:
" ليس هنا "،
وتجلس تنتظر
وتسمع من كل صوب
" لا ليس هنا "،
وتقول لكل مَن حولكَ
" لا لا ليس هنا "،
ويجلسون ينتظرونَ
وتجلس تنتظر
وتركض
لأنَّ هناكَ
أرفاقَكَ أخصامك
لا تعرف بعضاً
وتتمنَّى ويتمنَّون لو لم تعرف الآخر
يجمعكم معاً
مَن خلتم جميعاً أنكم عرفتموه
ثم غاب
وخلّف على وجوهكم سيماءَ غيابه
وترككم تنتظرون
فتجلس معهم، تنتظر
وتعدُّ الأيامَ
لا على الأصابعِ
على الآهاتِ على الطعناتِ
على حرقات الدم والقلب والعصب
وتقطع رؤاكَ الطويلةَ
وتمتماتِكَ المبعثرة
لتحدّق في الدخان السميك المؤذي
متوقعاً في كلّ لحظة
أن تستشفّ بين طيّاتِه
حمامةً لسانَ نارٍ جديدينِ
وحياةً ورجوعاً وافتداءَ
وتنتظر
أمسمّرُ الأبوابَ لو أستطيع
أزرع العتبةَ بالشظايا
أمزّق الرزنامةَ
وألغي طلب الجرائد والحليب
أربّط قدميّ:
خُطايَ للخلف طوال
وأقطفُ في الدكن الخانقِ
نجمةً نجمتين
تبرقان فيّ
كلمعٍ سنيٍّ فوق تلٍّ مقدسْ
لو أستطيع
لا قتطفتُها لاقتطفتُهما
وأشحتُ عن سائر النجوم
وأدرتُ للشمس ظهري والقمر
ولما حسست بالأصابع بالعصا
ولا طاردَ صراخي دميةً مكسورة
ولا جيّشتُ لأقفز من المنفى
ولا أقسمتُ ألاَّ أعرف التفَّاح بعد
وأصغي لتقوّلات امرأة
لو أستطيع قطفهما
أكنتَهما، تظن، يا بلدي الضائعَ الذي
أعود لسكناه في الأماسي
ليلةً بعد ليلة؟
أكنتَهما، عهدَ البراءة الخليّة
عهدَ التطلّع والخطو نحو الذَّرا
عهدَ العطاء النازعِ الوحدةَ والضجر؟
لو أستطيع
لو فحسبُ أستطيع
أن أتيهَ من جديد
في عتمتك الثريّة
يا كحيلة الشعر
حيث الوحدة أنسٌ
والعزلة وصال
أن أفيء إلى الخميلة
أستظلُّ أملِّي العينين
وأسكب قطراتٍ
تجلو الخضرةَ تصفّيها
أن أستعيد الثقة والحنوّ
وأستجلب الطفلة والأخت والرفيق
والرأسَ على كتفي
والفم قلقاً يتنقّل
واليدين فاجرتين فوق يديَّ تصلّيان؟
أسكّرُ بابي
أتنكّر لمأملي
وأسعى، أناملُ أنا
لأقطف نجمتي نجمتيّ
أقصقص أوراقيَ الماليةَ زرقاء وخضراء
أبعثرها في كل جانب
وأقبض بكلتا يديّ
بأصابعي المتماسكة
على ورقتين نصف باليتين
تأباهما المصارف
من بلادٍ عَفَتْ
وتناستْها الجغرافيا
بدَّد السكونَ صراخي
فأقفلتَ في الليالي النوافذ،
وعلا فوق جلبة المنادين
فتسلّلتَ بين العربات
ألاحقكَ أبداً بدعائي
أكرّره بدون رتابة:
وماذا عليّ إن خرقتُ طبلتيك
ولم تُبقِ ما لم تخرقه فيّ؟
وحدَكَ تسطيعُ وحدك
فآتيك وحدك بالسؤال
الكبير الأخير
لن أفتح فمي
لن أعفّر أذنيك بعده أو ركبتيَّ
كنتَ كلما تآمر عليك وعليَّ صحبي
وحشدوا الدلائل من كل جنب
وقرُها هدّني لولاكَ
هشّم الأناملَ الولهى المتقربطة بك
واستهزؤوا: «وأنت غارقٌ
بيمّ الكوارث والإخفاق
أين المحبّ،
أجبتَ تُسرّ لي،
تقوّض الشواهقَ التي ابتنوا:
«أتحبكَ الحبَّ الذي ترى
في العواصف وفي الصَّبا
يقفر فوق السدود
يكبو ويستيقظ مفتّحَ واسعَ العينين
أبداً يسربلكَ
ويحميك ويستلقي بحضنك
دائمًا - فذّاً - بدوامة - اللادوام:
وأعجزُ، تظنّ، أن أحبك مثلما تحبّك؟»
أسّستَ صرحكَ الأضخم
كما أسّست عيشاً ونتاجاً ومستقبلاً
على هذا الحجر الوحيد
أفما كان عليك أن تحرسه
كما يحرسُ الصخرةُ مفاتيحكَ
والحجرُ أحدٌ والمفاتيحُ كِثار؟
وإمّا انهار صرحُك عرضت عليّ
أكواخك الأخرى، معطياً بدلَ أخذك:
أيها المعطي رذاذاً والآخذ سيولاً
كأنك لا تدرك
أن عطاءاتِكَ نفايا
وقد خسرتُ صرحك
وكيف أجيئك اليومَ، قل لي،
وأين آتيك،
ومرشدي الفريد دليلي
إليك وإلى مغانيك والبراري
تنكّر لي ولك
وطمسَ الوجه القناع
وحبها
أنت تدري أنت تدري
ما تبقّى من حبّها؟
وبماذا أردّ على المتآمرين
عليكَ وعليّ، اليومَ، وبماذا تردّ؟
وبماذا أتقربطُ بك بعد
وأناملي والأصابع اجتثَّت حتى الرسغ؟
أغثْني، وأَغثْكَ
أنا على شفاً؟
لستُ على شفاً وحدي

تعليقات

لا توجد تعليقات.
أعلى